امتحان ،آزمون یا تست وسیله است که مابه کمک آن آموخته های شاگردان را مورد ارزش یابی قرار میدهیم یابه عبارت دیگربه کلیه ابزاری که به منظورجمع آوری اطلاعات بکاربرده میشود امتحان یاآزمون گفته میشود ویا امتحان یاتست یکی ازآن جمله وسایلی است که برای کشف استعداد ها تشخیص وسنجش خصایص روانی مانند هوش ، رغبت ، تشخیصت ، مهارت ونظایرآن هابه کاربرده میشود امتحان بادرنظرداشت اهمیت که دارد امروز درتمام دنیا مروج بوده وهم جهانیان به آن آشنایی دارند ودرتمامی کشورهای جهان ازآن به طریقه مختلف استفاده می شود هرآنچه دربالا تعریف امتحان ذکربعمل آوردیم طورذیل خلاصه میکنیم آزمون ، تست یا امتحان وسیله ای است یعنی که محاسبه شده که نمونه ای ازحالات ورفتارمعین فردرا اندازه میگیرد تست یا امتحان محاسبه شده یا استاندرد آن است که قبلاً دربوته تجارت ومحاسبات لازم گذاشته شده وشرایط وخصوصیاتی را دارا باشد.

امتحان چیست؟

 امتحان ،آزمون یا تست وسیله است که مابه کمک آن آموخته های شاگردان را مورد ارزش یابی قرار میدهیم یابه عبارت دیگربه کلیه ابزاری که به منظورجمع آوری اطلاعات بکاربرده میشود امتحان یاآزمون گفته میشود ویا امتحان یاتست یکی ازآن جمله وسایلی است که برای کشف استعداد ها تشخیص وسنجش خصایص روانی مانند هوش ، رغبت ، تشخیصت ، مهارت ونظایرآن هابه کاربرده میشود امتحان بادرنظرداشت اهمیت که دارد امروز درتمام دنیا مروج بوده وهم جهانیان به آن آشنایی دارند ودرتمامی کشورهای جهان ازآن به طریقه مختلف استفاده می شود هرآنچه دربالا تعریف امتحان ذکربعمل آوردیم طورذیل خلاصه میکنیم آزمون ، تست یا امتحان وسیله ای است یعنی که محاسبه شده که نمونه ای ازحالات ورفتارمعین فردرا اندازه میگیرد تست یا امتحان محاسبه شده یا استاندرد آن است که قبلاً دربوته تجارت ومحاسبات لازم گذاشته شده وشرایط وخصوصیاتی را دارا باشد.

این خصوصیات عبارتنداز:

داشتن قوه تیزعملی بودن عینیت درنمره گذاری روانی واعتباراست که بعداً به صورت مفصل مورد بحث قرار می گیرد همه ما میدانیم که هرانسان دارای استعداد های گوناگون وخصوصیات معلومات ورغبت های مختلفی است که باهیچ وسیله نمی توان یکجا ویکبار همه آن ها را اندازه گیری کرد، بنابرین امتحان فقط نمونه ای ازحالات رفتارمعین فرد را اندازه میگیرد.

قواعد امتحان:

 امتحان یاارزش یابی می تواند پاسخگوی تعداد زیادی ازهدف های پرورشی باشد.

1-        امتحان می تواند اساس نمراتی باشد که پیشرفت های شاگردان را نشان میدهد اماارزش پرورشی آن درصورتیکه امتحان به صورت یک امراجبار درآید وهدف آن صرفاً نمره دادن باشد ازبین میرود درواقع یک امتحان حتی می تواند با منحرف کردن توجه شاگردان وائتلاف وقت آن ها آثار آموزش را کاهش دهد.

2-        امتحان اثربسیارقوی برشیوه های یادگیری شاگردان دارد. سوالات یک امتحانی زمانی خوب خواهد بود که معلم درمورد هدف های پرورشی خاص خود به طورعمیق ودقیق به اندیشد وبه طور دقیق رابطه ای را که بین دوهدف یعنی آموزشی وامتحان وجوددارد درنظربگیرد.     

سوال: باتوجه به مطالب بالا کدام یک ازسه مواد زیردرست است؟

الف: هرامتحان بودنش بهترازنبودنش است.

ب: مهم ترین نتیجه یک امتحان به ائتلاف وقت شاگرد است.

ج: یک آزمون به می تواند اثرمنفی یادگیری شاگردان داشته باشد.

پاسخ (ج) درست است یک آزمون به اثرمنفی بریکدیگرشاگردان خواهد داشت.

   انواع امتحان

امتحان رااز جنبه های مختلف تقسیم کرده اند که درین جانمونه ای ازین تقسیم بندی را غرض آگاهی بیشتر ذکرمی کنیم.

الف: تقسیم بندی امتحان ازلحاظ کاربرد وهدف:

این آزمون ها به دودسته تقسیم می شوند.

1-       امتحان های توانائی

این امتحان ها حد اکثرعملکرد فردرا اندازه میگیرد وبه دودسته تقسیم میشوند.

a. آزمون های استعداد                                                        b. آزمون های پیشرفت تحصیلی

a. آزمون های استعداد:

این نوع امتحان ها به منظور اندازه گیری قابلیت وتوانائی فرد درزمینه یعنی تهیه می شوند وشامل امتحان های استعداد عمومی یا هوش آزمون های استعداد های ویژه مانند استعداد های ریاضی، استعداد های هنری وغیره است.

b. آزمون های پیشرفت تحصیلی:

 این امتحان به منظوراندازه گیری معلومات های فعلی شاگردان بکاربرده میشود دررشته های مختلف درسی اندازه گیری میکند وشامل امتحان های معلومات مانند امتحان فزیک، تاریخ ، امتحان های مهارت وغیره. هرمعلم باید بداند که قسمتی ازکاردرین است که بتواند به درستی ازعهده تدریس یک موضوع درسی برآید. اوباید طوری تدریس کند تا شاگردان بتواند به هدف های که پیش ازپیش تعین شده است برسند. اما قسمت دیگرکارمعلم اینست که بتواند پیشرفت تحصیلی شاگردان را به درستی اندازه گیرد ودرنهایت نمراتی به آن بدهد. درواقع میزان موفقیت شاگردان را دررسیدن به اهداف تعین شده شان دهد.

برای اینکه معلم بتواند میزان موفقیت شاگردان را دررسیدن به اهداف ازقبل تعین شده مشخص سازد لازم است تا آن ها را مورد آزمایش وامتحان قرار دهد. برای انجام این کار معلم باید بتواند امتحان ها ویا ابزارهای تهیه کند که میتواند پیشرفت تحصیلی شاگردان را اندازه گیرد. بنابرآن میتوان گفت که تهیه ابزارهای اندازه گیری وبه کارگیری آنها وتفسیرنتایج بدست آمده جزمسوولیت های مشغلی هرمعلم است.

 1-       امتحان های شخصیت:

این نوع آزمون های عملکرد معمولی فرد را اندازه گیری میکند این آزمون ها درطبقه بندی افراد ازلحاظ احراز مشاغل ، قبول مسولیت وقرار گرفتن دررهبری ونظایرآنها بکارمیرود وبه سه نوع اند: تست های فرافکن، تست های عینی شخصیت وپرسش نامه ها .

ب- تقسیم بندی امتحان ها ازلحاظ طرزاجرا:

برحسب اینکه چگونه به مرحله اجرا گذاشته میشود به دودسته فردی وجمعی تقسیم میشود.

1-       امتحان های فردی:

درین نوع امتحان ها آزمایش شونده وآزمایش کننده تنها وجود دارد امتحان گیرنده برای هرفرد جداگانه رهنمائی میکند ومطمئین میشود که آزمایش شونده طرز پاسخ دادن به پرسش ها را فهمیده است ، چون که درامتحان های جمعی ممکن است شاگرد نحوه پاسخ دادن به سوالات را کاملاً درک نکرده باشد وازپرسیدن دراجتماع خوداری نمایند ثانیاً امتحان گیرنده فرصت دارد که طرز رفتار وعکس العمل های شاگردان را کاملاً مورد توجه قراردهد. این توجه وملاحظه درامتحان های که بطورگروهی وجمعی اجرا میشود کمتروجوددارد وامکان آن نیست عیب ونقص این نوع امتحان دراینست که اولاً ممکن است رهنمائی درباره هرفرد متفاوت باشد درینصورت شرایط برای همه یکسان نیست ثانیاً چون امتحان برای هرفرد جداگانه اجرامی شود وقت زیاد را در برمیگیرد ودرمسابقات وامتحانات بزرگ قابل اجرا نمی باشد.

2-       امتحان های جمعی یا گروهی:

در امتحان های جمعی پس ازآنکه امتحان گیرنده به همه شاگردان را به طرزپاسخ دادن به سوالات رهنمائی کرد سوالات بین شاگردان توزیع میکند وافراد درمدت معین به سوالات جواب میدهد.

فوائید این امتحان درآنست که شرایط برای هم یکسان است وعده بسیارزیادی را میتوان درحل واجرای آزمایش کند که درین صورت صرفه جوئی فوق العاده دروقت وهزینه میشود. اما وقت امتحان های گروهی کمترازفردی است.

ج- تقسیم امتحان ها ازلحاظ فرم وشکل:

امتحان ها ازلحاظ فرم وشکل به سه دسته تقسیم میشود:

1-       امتحان های ابزاری:

درین نوع امتحان ازشاگردان خواسته میشود تاباابزار وآلات معین اشکال مختلفی را مرتب نمایند وهمآهنگ سازند.

2-       امتحان های کتبی (کاغذ وقلم):

درین نوع امتحان ها پرسش ها نوشته شده وامتحان شونده باید به آن کتاب پاسخ دهد ویا به گذاشتن علامت + یا + با پاسخ صحیح را مشخص سازد.

3-       امتحان های شفاهی:

درامتحان های شفاهی امتحان گیرنده پرسش های شفاهی ازشاگردان می پرسد وجواب های یادداشت میکند مانند نسبت های (بنیه، سیمون) که درمورد کودکان 4 تا7 ساله قرار میشود ویا امتحان های که درمورد بزرگ سالان بی سود مورد استفاده قرارمی گیرد.

د- تقسیم امتحان ها ازلحاظ استفاده ازکلام:

ازین لحاظ امتحان ها را به دودسته تقسیم میکند.

1- کلامی                        2- غیرکلامی

1-  درامتحان های کلامی ازجملات وکلمات برای بیان سوال وجواب استفاده می شود بنابرآن آزمایش شونده باید زبانی راکه نسبت به آن زبان نوشته شده بداند.

مهارت واسطه درزبانی که نسبت به آن نوشته شده تاثیربسیاردارد وموجب میشود که امتحان هوش آزمایش شونده دراثرعدم تسلط برزبان کاملاً دقیق نباشد. این نوع نسبت ها بسطح فرهنگ وتمدن یک کشور ارتباط دارد ونمی تواند برای کشور دیگرمورد استفاده قرارگیرد مگرآنکه بامحیط وخصوصیات فرهنگ آن جامعه تطبیق داده شود.

2-نسبت های غیرکلامی ازاشکال گوناگون علایم ونشانه های متنوع که باهم دارای ارتباط هستند ترکیب یافته است.

نسبت های غیرکلامی احتیاج به خواندن ونوشتن نه دارد ، میتوان آنها را درکشورها مختلف که زبان های گوناگونی دارد باتغیرات جزئی به کاربرد.

د- تقسیم امتحان ها ازلحاظ دقت ساخت:

این نوع امتحان ها را ازلحاظ طرز تهیه وساختن به دونوع تقسیم میکنند:

1-       امتحان های معلم ساخته:

این نوع تست ها را معلمان واستادان برای سنجش معلومات واطلاعات شاگردان ازدرس های که درصنف داده شده بکار میبرند طرز تهیه این تست ازین قراراست که معلمان ازمطالب ومباحثی که تدریس کرده اند فهرستی فراهم نموده وبرای آن فهرست سوالاتی به شکل سوالات تستی معمولاً چند جوابی تهیه میکنند وبه امتحان شونده گان میدهد خوبی این امتحان درین است که اولاً شرایط برای همه شاگردان یکسان است ثانیاً درتصحیح اوراق نظرمعلم دخالت ندارد امااین تست صفات وشرایط امتحان های استاندارد را ندارد.

2-       امتحان های استاندارد:

این نوع تست ها به طوریکه درتعریف تست ذکرگردید پس ازتهیه سوالات باید دربوته تجربه ومحاسبات آماده گذاشته شود وروائی واعتبار آن معلوم گردد وبرای آن نرم فراهم آید تست های که واجد این شرایط باشد تست های استاندارد نامیده میشود.

آزمون های استاندارد معمولاً بوسیله متخصصان تهیه میشوند ومراحلی ر اپشت سرمیگذراند باید گفت که آزمون های معلم ساخته واستاندارد رقیب هم دیگر نیستند بلکه مکمل یکدیگر اندازطرف دیگرآشنائی باامتحان های استاندارد شده میتواند به تهیه امتحان های معلم ساخته کمک کند.

خصوصیات یک آزمون مطلوب واستاندارد:

1-       داشتن قوه تمیز

2-       عینیت درنمره گذاری

3-       روائی

4-       اعتبار

5-       عملی بودن

6-       هنجاریا استاندارد

7-       نرم

1-       داشتن قوه تمیز:

امتحان های که تمان پرسش های آن امکان باشد نمی تواند تفاوت پیشرفت تحصیلی شاگردان را مشخص کند درچنین امتحان همه شاگردان نمره عالی میگیرد لذا اینگونه امتحان ها برای که تمیزشاگردان مستعد ونامستعد موثر نخواهد بود.

هنگامیکه می خواهید ازنتایج یک امتحان برای درجه بندی شاگردان استفاده کنید باید امتحان شما بتواند شاگردان مستعد صنف را ازشاگردان نامستعد تمیزدهد این امروقتی امکان پذیراست که هریک ازسوالات دارای قدرت تمیزباشد درین مورد دونکته حایزاهمیت است.

الف: داشتن قوه تمیززمانی مهم است که هدف معلم تشخیص تفاوت های وجود دربین شاگردان باشد.

ب: میزان آسان یا مشکل بودن سوالات امتحان به شاگردان بستگی دارد که میخواهید مورد امتحان قرار دهید.

به عنوان مثال: سوالی که برای شاگردان صنوف اول خیلی مشکل است ممکن است برای شاگردان صنف پنجم وبالا ترازآن خیلی آسان باشد.

 2-       عینیت درنمره گذاری:

عینیت درنمره گذاری بستگی به نوع سوالاتی دارد که درامتحان وجود دارد بدین ترتیب این سوالات عینی ویا ذهنی خواهد بود. اگرتصحیح کننده گان مختلف بخواهند بیک سوال انشائی یا تحریری یکی ازشاگردان امتحان نمره دهند. احتمالاً نمرات متفاوتی خواهند داد زیرا هرکدام به قسمت های متفاوتی ازجواب شاگرد تاکید میکند بعضی ممکن است جنبه فنی متن را مهم وبعضی برسازماندهی مفاهیم شاگرد تاکید نماید وبقیه ممکن است برموارد دیگر توجه نمایند به بیان دیگرداوری ذهنی تصحیح کننده گان مختلف ، نمره شاگرد را درامتحان های تحریری (انشائی) تحت تاثیرقرار میدهد.

به همین دلیل نمی توان به سوالات انشائی با عینیت کامل نمره داد . امتحان های عینی بطورعینی نمره گزاری میشود به بیان دیگرهرگاه پاسخ نامه یک شاگرد ازنوع سوالات عینی را به تصحیح کننده گان مختلف بدهیم همه آنها نمره واحد ویکسان را به آن میدهند. بدین ترتیب آزمون عینی ازعینیت کامل برخورداراست با اقدامات نظیرموارد زیرمی توان میزان عینیت سوالات انشائی را افزایش داد.

1-        یکسان کردن نحوه ساخت ، اجرا، نمره گذاری وتفسیرامتحان یا وسیله اندازه گیری، آزمون باید استاندارد باشد یعنی هرکس به یک نمره گذاری ،ساخت وتفسیرنه نماید استاندارد نمره جلوگیری ازخطاها میشود.

2-        تاجائیکه امکان دارد سوالات را سازمان یافته ترکنید.

3-        یک جواب نمونه ازسوالات تحریری را دراختیار تصحیح کننده گان قراردهید.

 به طورکلی عینیت هرامتحان تحت تاثیرعوامل ذیل است:

الف: نوع سوالات که درامتحان می گنجانید.

ب: میزان آزادی که برای هرجواب به شاگرد میدهید.

ج: میزان آزادی که برای نمره گذاری به تصحیح کننده گان داده شود.

 3- روائی:

روائی درلغت به معنای برآمدن حاجت ونیازاست بنابراین میتوان گفت که منظورازروائی یک امتحان اینست که نیاز، آزماینده را برآورده کند.

یعنی امتحان باید چیزی را اندازه بگیرد که برای اندازه گیری آن ساخته شده است مثلاً یک امتحان هوش باید هوش شاگردان را اندازه بگیرد نه معلومات آن ها را یک امتحان شمی باید معلومات شمی را اندازه بگیرد نه معلومات جبروتاریخ را بنابرآن اولین ویژگی یک امتحان خوب روائی آنست که امتحان باید چیزی را اندازه بگیرد که برای اندازه گیری آن ساخته شده است مثلاً درامتحان پیشرفت تحصیلی یک آزمون را وقتی روا می نامند که سوالات آن براساس آنچه که تدریس شده است تهیه شود وهدف ها آموزشی را خوب ترمنعکس کند. دومین ویژگی یک امتحان خوب اعتبارآنست حالا می بینیم که اعتبارچی است.

 4-        اعتبار:

یعنی اعتماد واطمینان بیک امتحان یا به عبارت دیگریک امتحان باید آنچه را که اندازه میگیرد باید درست اندازه بگیرد بدین ترتیب اگریک گروه ازشاگردان را به کمک یک امتحان دویا تحت آزمایش قراردهیم باید نتایج هردونوبت باهم نزدیک باشد.

امتحان که اززمان های متفاوت نتایج متفاوتی را به بارآورد امتحان خوب نخواهد بود.

به عنوان مثال: اگربایک امتحان معین یک شاگرد را دوباره تحت آزمایش ش قراردهیم نتیجه نوبت اول خیلی خوب ونتیجه دوم متوسط باشد خواهم گفت که این امتحان ناقد اعتباراست فلهذا باید اندازه گیرنده دراندازه گیری ثبات داشته باشد.

5-        عملی بودن امتحان: 

 هرچند روائی واعتبار امتحان ازنظرعلمی وازلحاظ بررسی وتحقیق اهمیت بسیاردارد اما ازخصوصیات که باید امتحان ازلحاظ عملی وسهولت وآسانی استعمال وصرفه جوئی داشته باشد نباید غافل بود. بدین معنی که امتحان ازنظرعملی نیزقابل اهمیت فراوانی است که باید درنظرگرفته شود.

 نوشته شده توسط م-ق در جمعه 89/10/3 و ساعت 3:22 عصر | نظرات دیگران()